Hằng năm Giáo Hội Công giáo mừng lễ Ba Vua ngày xưa cách đây hơn hai ngàn năm đã tìm đến kính viếng hài nhi Giêsu ở Bethlehem.
Lễ mừng kính này tính theo niên lịch Gregoriano, căn cứ trên tường thuật trong phúc âm Chúa Giêsu theo Thánh Mattheo 2,1-12., vào ngày 06.01.
Nhưng cũng hằng năm Giáo hội Chính Thống đông phương mừng ngày này 06.và 07. Tháng Một là lễ sinh nhật Chúa Giêsu, tính theo liên lịch Juliano.
Từ thời Công đồng Vaticano II. 1965 ngày lễ mừng kính này trong Giáo hội Công giáo có tên phụng vụ là lễ Chúa hiển linh.
Vậy đâu hình ảnh những khuôn mặt trong ngày lễ này theo khía cạch đạo đức niềm tin đạo giáo?
Theo tường thuật, một bên Ba Vua là những nhà bác học ngành thiên văn có xuất xứ từ xa bên phương Đông. Các Vị theo ánh sáng Ngôi sao tìm đường tới hang chuồng xúc vật nơi Hài nhi Giêsu sinh ra, mà các Vị tin tưởng là vị Vua mới chào đời.
Ba nhà thiên văn này là những vị học giả có kiến thức uyên thâm chuyên môn tìm hiểu các ngôi sao trên nền trời. Có thể nói được họ là hình ảnh khuôn mặt của cung cách nếp sống thông thoáng cởi mở trên đường đi tìm hiểu.
Dù có kiến thức sâu rộng chuyên môn, nhưng không phải như thế, mà họ là người nắm chắc biết tất cả. Họ trước sau vẫn là những người trong suốt dọc đời sống cần phải đi tìm hiểu sự chân thật, đi tìm ánh sáng soi dẫn, đi tìm Đấng là nguồn gốc mọi sự cùng ở trên họ.
Và trên con đường đi tìm họ phải nỗ lực cố gắng phấn đấu để vượt qua những khó khăn, những giới hạn vướng trở rào cản. Sau cùng họ hạnh phúc, vì tìm thấy được Vị hướng dẫn cho mình: Thiên Chúa hiện thân nơi hài nhi Giêsu sinh ra trong chuồng xúc vật vùng trời Bethlehem bên nước Do Thái.
Người tín hữu Chúa Kito, dù có đức tin vào Ngài qua làn nước Bí tích rửa tội, trước sau vẫn là người đi tìm Ngài, như ba nhà Thiên Văn ngày xưa. Chúng ta tìm Ngài trong đời sống mình qua những chặng đường đời có bình an, lúc gặp chao đảo thử thách, với những thay đổi hầu như liên tục trong nếp sống đạo đời trong dòng thời gian.
Ba nhà Thiên văn ngày xưa đã không bằng lòng với những kiến thức chuyên môn tìm hiểu học hỏi qua nghiên cứu sách vở. Họ vẫn còn ngưỡng vọng khao khát đi tìm tới nguồn mọi sự hiểu biết. Nguồn đó ở nơi Đấng toàn năng. Và họ có bình an, khi tìm tới được nguồn khao khát .
Thánh Augustino đã có suy tư về lòng khao khát đó: Trái tim tâm hồn con hằng luôn khao khát cho tới khi tìm về nơi bên Thiên Chúa.
Và một bên khác bài tường thuật nói đến Vua Herode, một khuôn mặt đối chọi với Ba nhà thiên văn đi tìm kiếm Vua hài nhi Giêsu mới sinh.
Lúc Chúa Giêsu sinh ra, Herode là vị vua đang trị vì nước Do Thái đóng đô ở Giêrusalem. Là một vị vua cai trị dân được đế quốc Roma đặt lên làm cánh tay cai trị thay cho hoàng đế bên Roma. Lẽ tất nhiên Ông tìm mọi cách củng cố quyền hành sức mạnh trong nước của mình.
Khi nghe ba nhà thiên văn nói đến có vị Vua mới sinh trong đất nước của mình, Ông hoảng hốt lo sợ cho cung ngai của mình. Với Ông quyền lực sức mạnh là bản vị cần thiết. Và bằng mọi cách, ông không thể để địa vị quyền bính của mình bị thách đố làm cho lung lay được. Với Herode quyền hành sức mạnh chính trị là tối thượng. Không có ai trong vương quốc của vua trên vua được.
Vì thế, Ông muốn lợi dụng cơ hội này, nên căn dặn ba nhà thiên văn đang đi tìm vua hài nhi Giesu mới sinh ra, khi tìm được rồi nhớ trở lại báo tin cho ông cùng biết. Nhưng Thiên Chúa đã có con đường khác, không như Herode âm mưu chính trị mong muốn giương bẫy bày ra.
Qua cung cách của Herode ta đọc được: Con người càng xa Thiên Chúa, họ càng lún sâu vào con đường sống ích kỷ chỉ biết đến mình. Và như thế càng thêm mất bình an trong tâm hồn.
Herode là hình ảnh người tìm cách củng cố nắm giữ quyền hành sức mạnh của mình.
Đức cố thánh Cha Benedictô 16. (*16.04.1927 - + 31.12.2022) khi xưa lúc sinh thời đã có suy tư về hình ảnh khuôn mặt của ba vị thiên văn đi tìm kiếm khuôn mặt hình ảnh Chúa Giêsu:
„Hình ảnh ba nhà Thiên văn đến từ phương Đông, mà vẫn quen gọi là Ba Vua- tượng trưng cho Châu Á, châu Phi và châu Âu- có mặt trong hang đá Chúa Giêsu giáng sinh nói lên: Trong nước Chúa Giêsu Kito không có sự phân biệt mầu da chủng tộc cùng xuất xứ. Nhân loại qua Chúa Giêsu và trong Chúa Giêsu hợp nhất thành một, nhưng không bị mất sự giầu có thịnh vượng về sự khác biệt.
Ba nhà Thiên văn đi tìm kiếm Chúa từ phương Đông là một khởi đầu. Họ là hình ảnh của sự lên đường của con người tiến tìm về Chúa Giêsu Kito. Đây cũng là hình ảnh của đoàn người đi hành hương trong dòng lịch sử về thánh địa để cầu xin, kín múc nguồn ơn đức của Thiên Chúa từ trời cao.
Ba nhà Thiên văn, có tên gọi là Kaspar, Melchior và Balthasa, đi tìm Vua hài nhi Giêsu, là những khuôn mặt nói lên sự khao khát mong chờ nội tâm tinh thần của con người, cùng đồng thời cũng diễn tả sự chuyển động của đức tin tôn giáo và của lý trí con người hướng về Chúa Giêsu Kitô.„ (Joseph Ratzinger, Papst Benedickt XVI.)
Ngày an táng đức cố thánh cha Benedictô 16., 05.01.2023
Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long